Tiêu đề gốc: Life After FTX: How Solana DeFi Is Starting Over—Without SBF’s Serum

Tác giả: Stacy Elliott, Decrypt

Dịch giả: Thiến Văn, ChainCatcher

Sự sụp đổ của SBF đã xóa sổ sàn giao dịch tiền điện tử trị giá 32 tỷ đô la FTX và giáng một đòn mạnh vào sự phát triển của tài chính phi tập trung trên Blockchain Solana mà nó hỗ trợ.

Serum được thành lập vào tháng 8 năm 2020 bởi quỹ tài trợ Solana, FTX, Alameda Research và các tổ chức khác. Nó là một sàn giao dịch phi tập trung cốt lõi, và cũng là nhà cung cấp lưu động cho hệ sinh thái Solana DeFi mới nổi. Sổ đặt hàng của nó rất quan trọng đối với DeFi của Solana, gần như tích hợp với tất cả các dự án DeFi lớn nhất trên web, chẳng hạn như Jupiter và Raydium.Nhưng khóa riêng tư của nó lại được lưu trữ trong FTX - điều này nghe có vẻ rất tệ.

Sau khi FTX bị hack vào ngày 11 tháng 11, cùng ngày công ty nộp đơn xin phá sản, các dự án DeFi trên Solana đã khẩn cấp cắt đứt quan hệ với Serum vì họ sợ rằng các khóa riêng tư được sử dụng để cập nhật chương trình của họ cũng bị phá vỡ như vậy. SolanaDeFi đã khẩn cấp "đóng" công tắc.

Kể từ đó, các nhà phát triển Solana, nhà đầu tư và các bên có lợi ích liên quan khác đã luôn cố gắng mở lại nó để thúc đẩy phân nhánh của Serum - về cơ bản là một bản sao của mã không liên quan gì đến Bankman-Fried hoặc FTX.

Dự án kế nhiệm Serum là OpenBook. OpenBook đạt tổng giá trị 2,7 triệu đô la tổng giá trị bị khóa sau khi tham gia DeFi Llama vào tuần trước, hiện cộng đồng này phải đối mặt với một số vấn đề khó giải quyết mang tính tượng trưng.

Người đồng sáng lập Solana Anatoly Yakovenko, nói với Decrypt, "Sự chuyển đổi của cộng đồng từ Serum sang OpenBook rất đáng chú ý. Lần này, cộng đồng đã nhanh chóng huy động, đưa ra quyết định có lợi cho cộng đồng, sắp xếp lại Serum một cách công khai, để nó có thể tiếp tục phát triển một cách an toàn.. Có thể nói rằng Openbook là một minh chứng vỹ đại cho hành động phi tập trung.”

Đầu đuôi sự việc

Serum hứa hẹn sẽ làm cho các giao dịch DeFi nhanh hơn và rẻ hơn – vào thời điểm đó, mạng Ethereum vẫn chưa được hợp nhất, mô hình POW đã được áp dụng, phí xử lý cao khiến cho nhiều người muốn sử dụng cũng phải chùn bước. Việc tự quảng cáo này đã thu hút được sự chú ý rộng rãi, đồng thời Serum cũng hứa hẹn sẽ "đảm bảo hoàn toàn không đáng tin cậy và minh bạch".

Trong cộng đồng tài chính DeFi, phi tập trung giải quyết các vấn đề của những gã khổng lồ tập trung như FTX, điều này đã trở thành một cách nói phổ biến. Những người ủng hộ nó tin rằng DeFi sẽ không đặt số phận của toàn bộ thoả thuận vào tay một người.

Nhưng nó đã thực sự làm như vậy

“Các khóa cập nhật chương trình của Serum không được kiểm soát bởi SRM DAO, mà bởi các khóa riêng tư được liên kết với FTX”, nhà phát triển có biệt danh Mango Max đã viết trên Twitter vào tháng 11, rằng ông đã liên hệ được với John Ray giám đốc điều hành mới của FTX. "Bây giờ không ai có thể biết ai đã kiểm soát khóa này, cập nhật chương trình Serum và triển khai các mã độc hại".

Vụ rò rỉ khóa riêng tư của Serum đã đủ tồi tệ. Điều tệ hơn nữa là, một sàn giao dịch tập trung, chứ không phải cộng đồng Serum, lại đơn phương lấy được các khóa riêng tư, điều này đã khiến cho mọi người vô cùng ngạc nhiên. Việc này giống như cộng đồng Ethereum DeFi đã phát hiện ra rằng Coinbase kiểm soát các khóa riêng tư của Maker hoặc Uniswap.

Theo số liệu của DeFi Llama, trong một tháng vừa qua,  khối lượng giao dịch DeFi trên Solana đã giảm xuống dưới 20 triệu đô la, giảm 75%. Nhưng trên hệ thống vẫn còn 293 triệu đô la tổng giá trị bị khóa trong DeFi, và các nhà phát triển, như Mert Mumtaz cựu kỹ sư của Coinbase, đang cố gắng tập hợp mọi người để duy trì sự sống của hệ sinh thái.

Anh ấy đã tweet trên twitter vào chiều thứ Hai, "mặc dù Solana DeFi đang  bị hack, nhưng nó sẽ phát triển mạnh mẽ hơn cả trước đây". Ông phát biểu trên twitter rằng, với tư cách là Giám đốc điều hành và đồng sáng lập của nền tảng phát triển Helius, các nhà phát triển Solana sẽ được cung cấp một gói đặt mua miễn phí. Nhưng sự trợ giúp không hoàn lại này cũng có giới hạn của nó, OpenBook vẫn cần một biện pháp có thể duy trì để đền bù cho các nhà phát triển đã làm việc trong dự án này

Một trong những tính năng nổi bật của Serum là mã thông báo tiện ích của nó SRM, giúp chủ sở hữu mã giảm 50% phí giao dịch, và tham gia quản trị. Giờ đây, các tài liệu pháp luật về thủ tục phá sản của FTX từ toà án cho thấy, công ty này đã giúp tạo ra Serum có số lượng mã thông báo SRM trị giá 5,4 tỷ đô la trong kho vốn của mình. Các mã thông báo do FTX nắm giữ chắc chắn sẽ bị thanh toán, để đáp ứng yêu cầu của các chủ nợ, mà nó chiếm 97% nguồn cung cấp mã thông báo.

Cộng đồng đã không ngần ngại quyết định xóa SRM khỏi hệ thống của OpenBook. “Mục tiêu của OpenBook là tách khỏi SRM”, Soju, người đứng đầu bộ phận phát triển kinh doanh tại Solend, doanh nghiệp cho vay của Solana, đã viết trên Discord của dự án vào tuần trước. Soju đã tổ chức một cuộc họp qua điện thoại trong cộng đồng của dự án vào sáng thứ hai, trong đó tiến hành một cuộc tranh luận lớn về việc OpenBook có cần mã thông báo hay không. Có một vài người đã lớn tiếng chất vấn trong điện thoại, rằng họ có thể dựa vào nguồn tài trợ của quỹ Solana hay không, để hỗ trợ những người phát triển tiếp tục vì dự án này mà làm việc. “Qũy tài trợ rất chân thành muốn tài trợ cho sự phát triển của OpenBook, ít nhất là trong một tương lai có thể thấy trước như này. OpenBook là cơ sở hạ tầng có tính thanh khoản cốt lõi của DeFi, nhưng nguồn tài trợ của chúng tôi có giới hạn.”

Giám đốc phát triển kinh doanh của Solana Labs - Ben Sparango nói trong điện thoại “ Mỗi một mục trong các khoản chi trợ cấp này đều sẽ được tiến hành đánh giá trên cơ sở từng trường hợp. Vì vậy chúng tôi không thể cung cấp tài trợ vô hạn trong thời gian dài”. Ông chỉ ra rằng, sắp tới quỹ tài trợ Solana Hackathon sẽ tổ chức vào tháng 1 và sẽ tập trung vào phát triển DeFi, đồng thời cổ vũ OpenBook gửi yêu cầu đề xuất, để những người tham gia Hackathon cũng có thể gia nhập. Nhưng các khoản chi và Hackathons không thể giúp dự án DeFi phát triển bền vững. Giống như nhà phát triển có bí danh Jimthereaper nói trong điện thoại rằng “ Các khoản trợ cấp không phát huy tác dụng”.

Nhà phát triển Mango Max chỉ ra, do Alameda tham gia vào dự án Serum, dự án DeFi xoay quanh Solana luôn bị nghi ngờ. “Khi trong hệ thống sinh thái có các bên liên quan lợi ích lớn như Alameda, có vài người liền cho rằng “ở đây không có việc của tôi”. Trên phương diện thanh khoản, rất nhiều nhà giao dịch giữ thái độ thận trọng đối với sử dụng Solana, bởi vì họ cho rằng “ Đây giống như là giao dịch trên FTX”. Đồng thời, có người giữ thái độ thận trọng với việc đưa ra sổ đặt hàng, vì đó là địa bàn của Alameda. Anh ấy nói trong điện thoại “Rất rõ ràng, mọi người bắt đầu nghiên cứu và hơn nữa họ muốn đóng góp với tư cách là thành viên của cộng đồng “

Ở một vài phương diện khác, hệ thống sinh thái Solana DeFi gần như luôn rất đông đúc, Serum của Bankman-Fried là bộ phận cốt lõi của cơ sở hạ tầng, Alameda Research thì phụ thuộc nghiêm trọng vào canh tác năng suất( Yield Farming )- cung cấp thanh khoản cho nhà tạo lập thị trường tự động để dành lấy phần thưởng mã thông báo. Mọi người đều biết, cựu giám đốc điều hành của FTX vô cùng say mê chiến lược này, thậm chí trên Odd Lots Podcast của tin tức Bloomberg đã mô tả một cách khét tiếng về canh tác năng suất (Yield Farming ) như một “chiếc hộp”, nói rằng các nhà đầu tư sẽ đem tiền đầu tư vào các giao thức mạng DeFi, sau đó sẽ thu về lợi nhuận.

Tuyên bố này nghe giống như mô hình Ponzi nên đã nhận lại rất nhiều chỉ trích. Mô hình Ponzi là một hình thức lừa đảo thu hút các nhà đầu tư mới và dùng tiền của chính họ để trả lợi nhuận cho các nhà đầu tư trước đó , miễn là những người đầu tiên có thể lừa đảo tiếp những người sau.

Dựa theo số liệu hợp lệ của công ty Argus, Alameda Research thông qua ít nhất 18 mã thông báo khác nhau để tích lũy tài sản, kiếm được lợi ích từ chúng. Những tài sản này sau khi FTX lên sàn giá cả sẽ tăng vọt, Alameda sẽ lập tức bán ra tài sản của mình trên thị trường.

Nhưng hiện tại, thỏa thuận ban đầu của Serum đã đình trệ. Mặc dù OpenBook vẫn còn một đoạn đường rất dài phải đi , nhưng từ khi ra mắt đến nay nó đã hợp nhất thành công với Jupiter, Raydium và Prism, và đã đạt được giao dịch 1,8 triệu đô la trong một ngày qua.

“Khoảnh khắc khó khăn” của Solana

Trong quý ba, có những dấu hiệu cho thấy hệ thống sinh thái DeFi của Solana đang bắt đầu trưởng thành và ổn định — ngay cả khi tình hình thị trường Gấu nhìn từ đồng đô la vẫn diễn ra nghiêm trọng,  nhà phân tích James Trautman của Messari đã viết như vậy trong báo cáo tình trạng Solana gần đây.

Trên thực tế, chính việc phân phối tổng giá trị bị khóa — một chỉ số của DeFi thường được viết tắt là TVL — trên toàn bộ giao thức mạng DeFi đã giúp đỡ các dự án hòa hoãn và giảm nguy cơ sụp đổ hoàn toàn.

Trautman viết: "Dựa trên tính toán TVL, một số mạng hàng đầu của TVL tiếp xúc với các ứng dụng đơn lẻ chiếm không đến 50-60% của hệ thống sinh thái. Ngược lại, không có ứng dụng nào của Solana là "quá lớn để thất bại".  Giao thức mạng DeFi lớn nhất của Solana-Solend, vào cuối quý ba chỉ chiếm  14% TVL “.

Tính đến thứ Tư,  lượng giao dịch DeFi trên Solana trong một ngày qua là 27 triệu đô la, chưa đến 2% lượng giao dịch của toàn bộ hệ sinh thái DeFi , nguồn số liệu đến từ DeFi Llama, ghi lại các hoạt động khác nhau trên 78 chuỗi khối.

Lượng giao dịch của Solana DeFi  vào ngày 9 tháng 11 đạt mức cao nhất lịch sử là 568 triệu đô la , trong ngày này do mã thông báo SOL trị giá 800 triệu đô la do người xác minh nắm giữ sẽ được mở khóa. Nếu những mã thông báo này đột ngột tham gia thị trường, nó có thể khiến giá vốn đã tụt lại phía sau của SOL tiếp tục giảm xuống. Để tránh thảm họa, quỹ tài trợ Solana sẽ giảm một nửa số lượng mã thông báo sẽ mở khóa và điều chỉnh lại nguồn cung của chính mình,điều này có nghĩa là một bộ phận rất lớn mã thông báo SOL sẽ gửi lại cho hệ thống, ngăn chúng tham gia vào thị trường.

Sớm ngày hôm đó, người đồng sáng lập Solana- Raj Goka , đã mô tả các sự kiện dẫn đến điều này là một "khoảnh khắc khó khăn"  của hệ thống này. Tuy nhiên, phương hướng phát triển tương lai của OpenBook cuối cùng có thể mang lại lợi ích cho SOL bởi vì nó đã tiến đến thoát khỏi cái bóng của FTX. Thậm chí đã có người kêu gọi sử dụng mã thông báo SOL để phân phát giảm giá, thanh toán cho các nhà phát triển làm việc trên OpenBook. Tuần trước, Một dòng tweet của một nhà sưu tập NFT với bút danh R89Capital đã thu hút được một số sự chú ý khi Yakovenko- người đồng sáng lập Solana, Mango Max và Mumtaz của Helius cùng tham gia.

Yakovenko cho biết ông phản đối ý tưởng này vì khi OpenBook đang tung ra một mã thông báo hoàn toàn mới “mà không tiến hành chuẩn bị trước và suy nghĩ về điều gì sẽ xảy ra.” Mumtaz có vẻ rất có hứng thú, nhưng không thể hiện thái độ. Mango Max đã nói vào tuần trước và nhắc lại trong hội nghị qua điện thoại vào sáng thứ hai rằng ông hy vọng OpenBook sẽ không giới thiệu các mã thông báo.

John Kramer, người đồng sáng lập Dual Finance, cho biết trong hội nghị qua điện thoại vào thứ hai rằng ông lo lắng rằng việc giới thiệu mã thông báo là không thể tránh khỏi. Cộng đồng Solana DeFi đã chia tách Serum lại ra mắt OpenBook , giờ đây nên tận dụng các cơ hội hiện có , tập trung vào việc  tạo ra một số nguyên tắc về cách các sự kiện xảy ra.

"Tôi nghĩ rằng có mã thông báo là điều không thể tránh khỏi, vì vậy chi bằng dành một chút thời gian để làm rõ xem nó sẽ như thế nào. Chúng tôi không cần triển khai bất cứ điều gì, nhưng nếu như chúng tôi muốn nhận được sự hỗ trợ từ cộng đồng, thì ít nhất chúng tôi có thể mô tả nó. Ông nói, "Những điều này sẽ xảy ra vì bản chất con người. Mọi người sẽ hy vọng có động lực để làm việc."